Heidegger: Reading against the Grain

Reading Heidegger’s work is im-possible. This work is a challenge to interpretation, assimilation, mimetic reproduction. At the same time it resists every rapprochement, not however for being mysterious or profound.

This resistance has its own formal nature, as it in no way obstructs the literary and philosophical assimilation of Heidegger’s thought. No passages in Heidegger’s work can be pointed out that oppose the literature on Heidegger, or that are overlooked by this literature. Yet the entire Heidegger-literature bypasses Heidegger in a specific way. When this happens, this literature is against Heidegger. No matter how multifaceted and correct the interpretations of Heidegger may be, they still leave “something” untouched through their way of asking. This “something” cannot be indicated in any specific regard. A curious indifference encircling the Heidegger-literature manifests itself.

Heidegger: Reading Against the Grain (pdf)

De nooit ondergaande zon

Als insecten door een lamp worden het alledaagse leven, de poëzie en de hedendaagse wijsbegeerte aangetrokken door het beeld van de ondergaande zon, de zon die ten prooi dreigt te vallen aan de verduistering ervan in de copernicaanse wending.

De common sense en de hermeneutici houden vast aan de dagelijkse ervaring van de ondergaande zon, in een poging deze te behoeden voor de definitieve ondergang. Ook het poëtisch-literair bedrijf wordt vastgehouden in de beleving van een zon die al was ondergegaan voor hij als poëtisch beeld in de circulatie gebracht werd. De ondergang van de alledaagse, poëtische en metafysische zon is een eclips, teweeggebracht door het onbarmhartige licht van de nooit ondergaande zon van de natuurwetenschappelijke wijze van denken en ervaren. De vraag luidt: welke is de zin van dit gebeuren?

De nooit ondergaande zon (pdf)

Afscheid

Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Leiden op 12 juni 1992

Het woord inauguratie is een van de woorden die wijzen naar de grond waaruit de universiteit als academie voortspruit. Wat heeft dit grondwoord te zeggen? Vooreerst: dat een inauguratie een overgang is die invoert in de universitas, de eenheid der faculteiten, die haar richting verkrijgt uit een verenigende idee. De vraag is ook: hoe spreekt een grondwoord als inauguratie? De woorden die de universiteit heden ten dage dragen hebben twee gezichten. Ze houden de academie in stand. Maar ze spreken en passant, in het voorbijgaan. De woorden academie, universiteit, college, decaan, inauguratie spreken, maar ze spreken op verstorven wijze. Het zijn afscheidswoorden.

Waaraan herinnert het woord inauguratie op verstorven wijze? Aan een inwijding, de penetratie van en inlijving in een corpus waartoe tot dan toe de toegang ontzegd was. De noviet overschreed een drempel, en nam daarmee afscheid van zijn oude gedaante.

Afscheid (pdf)

Heideggers “Logische Untersuchungen”

Wer sich in Sein und Zeit vertieft und Zeuge ist der eigentümlichen Aushöhlungen und Verlegungen, denen die alltäglichen Begriffe in diesem Werke ausgesetzt sind, wird sich die Frage stellen, welcher Status Heideggers Aussagen zukomme. Diese Aussagen haben die Form einer Proposition, aber von Anfang an ist deutlich erkennbar, dass es nicht die Sache der Heideggerschen Philosophie ist, Sachverhalte zu beschreiben. Eine ausführliche Antwort auf die fundamental-methodische Frage nach dem Status von Heideggers Aussagen gibt es in Sein und Zeit nicht.

Aber Heidegger gibt in Sein und Zeit einen Hinweis auf die Art und Weise seines philosophischen Vorgehens, wenn er alle zentralen Begriffe als formalanzeigend bezeichnet. Was dies besagt, wird in Sein und Zeit nicht systematisch untersucht, aber diese Untersuchung liegt in einigen früheren, zum Teil erst neulich veröffentlichten Arbeiten vor. Es ist unsere Absicht, den Status der Formalanzeige anhand dieser Arbeiten zu erläutern; damit wird einerseits Licht auf den Bau und die Bewegung des Denkens Heideggers in der Zeit der Marburger Vorlesungen geworfen, andererseits wird deutlich werden, worin Heideggers radikale Transformation der Hermeneutik besteht.

Heideggers logische Untersuchungen (pdf)